Więcej kontroli obywatelskiej i wolności słowa w radzie miasta!
Poważnym problemem gdyńskiego samorządu jest erozja znaczenia przedstawicielskiego organu uchwałodawczego – rady miasta. Została ona zdegradowana do roli „maszynki do głosowania”, biernie akceptującej decyzje podejmowane przez zawodowych biurokratów. Proces procedowania projektów przez radę jest nieprzejrzysty, a informacje o nim trudno dostępne dla mieszkańców. Często dochodzi do wyciszania i ucinania dyskusji nad projektami wywołującymi zrozumiałe kontrowersje wśród gdynian. Postanowiliśmy przynajmniej częściowo zmienić ten stan rzeczy.
Na najbliższej sesji rady miasta rozpatrywany będzie obywatelski projekt uchwały w sprawie wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego w odniesieniu do pracy rady miasta. Projekt jest trzecim z kolej projektem w ramach Gdyńskiej Ofensywy Obywatelskiej. Projekt zainicjował gdyński PiS, a poparło go swoimi podpisami ponad 600 mieszkańców Gdyni. Przewiduje on sześć zmian w funkcjonowaniu rady miasta:
1. Wolna debata
W obecnym regulaminie rady miasta obowiązują bardzo restrykcyjne zasady przeprowadzania debaty. Poza wystąpieniami klubowymi radni mają prawo jedynie do 5 minut wystąpienia i 3 minut repliki. O ile tak rygorystyczne postanowienia wydają się uzasadnione jako środek zapobiegania nadmiernemu przeciąganiu obrad w sprawach małej wagi – o tyle praktycznie uniemożliwiają poważną dyskusję w sprawach szczególnie ważnych dla miasta. Pięć minut na omówienie na przykład problematyki rocznego budżetu miasta jest nieporozumieniem (taki czas nie wystarczy na samo wymienienie wszystkich pozycji budżetowych nie mówiąc już o sensownym ich omówieniu). Proponujemy wprowadzenie instytucji debaty wolnej, bez żadnych ograniczeń czasowych. Debata taka byłaby stosowana w wypadku przegłosowania takiego wniosku formalnego – a obowiązkowo podczas debaty nad uchwałą budżetową oraz uchwałą o udzieleniu absolutorium z wykonania budżetu.
2. Uniemożliwienie blokowania rozpatrywania projektów
W obecnej sytuacji prawnej istnieje możliwość faktycznego odrzucenia projektu uchwały bez przeprowadzenia dyskusji i wysłuchania wnioskodawców – poprzez zdjęcie z porządku obrad. W bieżącej kadencji zdarzały się takie przypadki. Uważamy, iż jest to sytuacja niedopuszczalna – radni powinni podejmować decyzję wyłącznie po zapoznaniu się z całokształtem wiedzy na temat projektu, w tym przede wszystkim z uzasadnieniem wnioskodawców. Dlatego projekt przewiduje możliwość umieszczenia przez kluby radnych jednego punktu porządku obrad na każdej sesji, którego nie można by usunąć.
3. Transmisja obrad rady i dostępność nagrań archiwalnych przez Internet
Wprowadzimy bezpośrednie transmisje obrad przez Internet oraz stałą dostępność do ściągnięcia / obejrzenia nagrań z sesji na stronie www.gdynia.pl. Każdy mieszkaniec Gdyni będzie mógł dzięki temu śledzić aktywność jego przedstawicieli w Radzie Miasta.
4. Rejestracja głosowań
Obecne głosowania jawne są w istocie pół-tajne. Po głosowaniu nie wiadomo jak głosował konkretny radny. Wprowadzimy więc głosowanie rejestrowany za pomocą aparatury elektronicznej – tak, aby każdy obywatel mógł sprawdzić jak głosuje jego przedstawiciel. Wyniki głosowań będą udostępniane na miejskich stronach internetowych.
5. Zmniejszenie minimalnej wielkości klubów radnych.
Regulamin rady miasta daje większe możliwości radnym skupionym w klubach radnych (np. możliwość prośby o krótką przerwę czy nieco dłuższej wypowiedzi w formie stanowiska klubu). Tym samym radni pozostający poza klubami są upośledzeni w możliwości sprawowania mandatu Gdy liczebność gdyńskich radnych zmniejszono z 50 do 28 wymagana minimalna liczebność klubu pozostała na poziomie 5 radnych. Tym samym do założenia klubu wymagane jest poparcie ok. 18% radnych. To zdecydowanie za dużo, gdyby takie same wymogi stosowano w Sejmie RP do założenia klubu poselskiego potrzebnych byłoby 82 posłów (w rzeczywistości wystarczy 15). Dlatego postulujemy obniżenie minimalnej liczebności klubu radnych w radzie miasta do 3.
6. Wysłuchanie publiczne
Na wzór parlamentarnej instytucji wysłuchania publicznego projekt wprowadza możliwość skierowania projektu uchwały na wysłuchanie. Podczas wysłuchania mieszkańcy i przedstawiciele organizacji pozarządowych mogliby przekazać radnym swoje opinie na temat zapisów przedstawionych w projekcie uchwały.
Proponowane rozwiązania są w większości bez kosztowe, lub ich koszt jest w skali budżetu minimalny (nie więcej niż kilkanaście tysięcy złotych). Tak niewielkim nakładem możemy osiągnąć zdecydowanie większą przejrzystość prac rady, możliwość sprawdzenia przez wyborców głosowań i wypowiedzi radnych (a co za tym idzie zdobycia danych do świadomej decyzji wyborczej), dać mieszkańcom i ich organizacją szansę wyrażenia opinii na temat projektów uchwał jeszcze przed ich podjęciem, czy wreszcie pozwolić radzie na merytoryczne rozpatrywanie najważniejszych projektów (a nie tylko „przyklepywanie” decyzji zapadających w urzędzie).